Kamu görevlilerine toplu sözleşme hakkı getiren yasa tasarısı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilerek TBMM Genel Kurulu’na sevk edildi. Önümüzdeki günlerde gündeme gelmesi beklenen tasarıda, toplu sözleşme kapsamını daraltan maddenin kaldırılmasını, toplu sözleşmenin geçerlilik süresini belirleyen maddenin genel kurulda yeniden düzenlenmesini, sendikalı olamayan bazı kurumlardaki kamu çalışanlarının sendikalı olmasının önündeki engeli kaldırmayan maddenin de genel kurulda kaldırılmasını istiyoruz.
TBMM Plan Bütçe Komisyonunda görüşülerek onaylanan Kamu görevlileri sendikaları mevzuatını ve toplu sözleşme masasını düzenleyen Kanun Tasarısı ilk olarak Plan ve Bütçe Komisyonu’nun oluşturduğu alt komisyona gönderilmişti. Ardından Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu, tüm sosyal tarafları dinleyerek hazırladığı raporu Plan ve Bütçe Komisyonu’na göndermiş ve dün yapılan toplantı sonunda tasarı komisyonda onaylandı.
Memur-Sen olarak bu süreçlerde yaptığımız girişimler sonucunda, daha önceden üzerinde anlaştığımız fakat Bakanlar Kurulu’nda tasarından çıkarılan sendikacılığın esası olan hizmet kolu toplu sözleşmesinin yeniden tasarıda yer almasını sağladık. Yerel yönetimler hizmet kolunda hem toplu sözleşme yapılması hem de ihtiyari olarak sosyal denge sözleşmesi yapılması kararlılığımız da tasarıya yansımıştır. Sadece yetkili konfederasyon ve yetkili sendikaların imza yetkisi ve itiraz yetkisinin tasarıda var olmasını da bu kararlılığımızla kabul ettirdik.
Tasarıda yer alan ve karşı çıktığımız, genel kurul sürecinde düzenlenmesini istediğimiz hususlar şu şekilde: Toplu sözleşmenin kapsamını daraltan, ‘Toplu sözleşme; kamu görevlilerinin mali ve sosyal haklarını düzenleyen mevcut mevzuat hükümleri dikkate alınarak’ ifadesiyle, kamu görevlileri arasındaki hiyerarşiyi bozacağı iddiasıyla tasarıya eklenen, 'Toplu sözleşmeye kurumsal hiyerarşiyi bozacak ve aynı veya benzeri ünvanlı kamu görevlilerinin mali ve sosyal hakları arasında kurumlararası dengesiziliğe yol açacak hükümler konulamaz' ifadelerinin tasarıdan çıkarılmasını istiyoruz. Ayrıca, toplu sözleşmenin süresine yönelik olarak tasarıda yer alan, ‘Toplu sözleşme hükümleri, sözleşmenin yapıldığı tarihi takip eden iki mali yıl için geçerli olacak’ ifadesinin de, ‘toplu sözleşme süreci, masada imzalanarak sonuçlanırsa iki yıl, Kamu Görevlileri Hakem Kurulu’na gidimesi halinde, bir yıl geçerli olur’ şeklinde değiştirilmesi gerekmektedir. Toplu Sözleşme Tasarısı’nda yer verilmeyen emniyet, TSK, Cumhurbaşkanlığı, TBMM’deki sivil memurların sendika üyesi olması konusunun da TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmelerde tasarıya eklenmesini istiyoruz. Bunlara ek olarak tasarıda; Heyette yetkili konfederasyon dışındaki konfedarasyonlara temsilci hakkı verilmesi yanlış, yetkili konfederasyonun dışındaki konfederasyonlara toplu sözleşmeye teklif sunma imkanı verilmesi daha büyük yanlıştır. Yetkili konfederasyonun masaya oturmaması ya da görüşmelerden çekilmesi seçeneğini bertaraf etmeye dönük katılmama veya çekilme hallerinde heyet başkanlığının ikinci konfederasyona devrine ilişkin hüküm, tasarıdan mutlaka çıkarılmalıdır.
Kanun Tasarısında yer alan diğer değişiklikler ise şu şekilde:
''Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu''nun adı, ''Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'' olarak değiştirilmektedir.
Sendika üyesi olmak için adaylık ve deneme süresini tamamlamış olma şartı kaldırılıyor. Bu değişiklikle, aday devlet memurları ile deneme süresindeki kamu görevlileri artık sendika üyesi olabilecek.
Özel güvenlik görevlileri ile 100 ve daha fazla kamu görevlisinin çalıştığı kurumların amirlerinin sendika üyesi olma yasağı ortadan kaldırılıyor.
Sendika kurucusu olmak için iki yıllık kamu görevlisi olma şartı kaldırılıyor.
Kuruculardan, nüfus cüzdanı örneği ve ikametgâh belgesi gibi belgeler artık istenmeyecek. Tüzüklerinde gösterilen amaçlarını gerçekleştirmek üzere uluslararası kuruluş kurarak amaçlarına uygun uluslararası kuruluşlara üye olabilecek ve üyelikten çekilebileceklerdir.
Olağan genel kurulların dört yılda bir yapılabilmesi imkanı getiriliyor. Genel kurul delegelerine, genel kurul öncesinde gönderilmesi gereken, faaliyet ve hesap raporu, denetleme kurulu raporu artık elektronik ortamda gönderilebilecek, aynı belgeler konfederasyon ve sendikanın internet sitesinde ilan edilecek. Sendika şubelerinin genel kurullarını delegelerle yapması için aranan 500 üye şartı kaldırılıyor.
Genel kurullar, kuruluş şartlarını kaybeden şubeleri kapatma konusunda yönetim kuruluna yetki verebilecek. Sendikalar, şubesi bulunmayan illerde “il temsilciliği”, ilçelerde “ilçe temsilciliği” kurabilecek. Üye sayısı 100 ve daha fazla olan il temsilcileri haftada dört saat sendikal izin kullanabilecek. Üye sayısı 50 ve daha fazla olan ilçe temsilcileri haftada dört saat izin kullanabilecek.
Sendika ve konfederasyonların yangın, su baskını ve deprem gibi doğal afetlerde kamu kurum ve kuruluşları yanında, kamuya yararlı dernekler ve vergi muafiyeti tanınan vakıflara da aynı veya nakdi yardım yapabilecek. Ayrıca, doğal afetin gerçekleştiği bölgelerde doğrudan sağlık tesisi veya konut yapabilecek
Devlet Personel Başkanlığı'nın bağlı olduğu Bakanın başkanlığında, en çok üyeye sahip 3 konfederasyon genel başkanı ile her bir hizmet kolunda yetkili sendikanın genel başkanı ve Devlet Personel Başkanı'ndan oluşan ''Kamu Personeli Danışma Kurulu'' oluşturulacak.
İşyeri sendika temsilcilerinin haftada iki saat olarak kullandıkları izin süresi iki saatten dört saate çıkarılıyor. İşyeri sendika temsilcisi görevlendirilmesi için işyerinde en az 20 kamu görevlisi bulunma şartı kaldırılıyor. Sendika işyeri temsilciliği sistemi kamu görevlileri sendikacılığına kazandırılıyor. Mevcut durumda, sadece işyerinde en çok üyeye sahip sendika tarafından “işyeri sendika temsilcisi belirlenirken, düzenlemeyle işyerinde üyesi bulunan diğer sendikalarında “sendika işyeri temsilcisi” adıyla temsilci bulundurulması ve sendikal faaliyet yapması sağlanıyor. Böylece, sendikal demokrasi işyerlerine kadar genişleyecek.
Sendika yöneticilerine tanınan bazı güvencelerden sendika temsilcileri de yararlanabilecek. Sendika yönetim kurullarına seçilenlerin aylıksız izin hakkından yararlanabilmeleri için öngörülen 30 gün içinde başvurma şartı da tasarının yasalaşmasıyla birlikte kaldırılıyor.
Toplu sözleşmenin kapsamı ve taraflarıyla ilgili olarak tasarıdaki düzenlemeye göre, toplu sözleşme; kamu görevlilerinin mali ve sosyal haklarını düzenleyen mevzuat hükümleri dikkate alınarak, kamu görevlilerine uygulanacak katsayı ve göstergeler, aylık ve ücretler, her türlü zam ve tazminatlar, ek ödeme, toplu sözleşme ikramiyesi, fazla çalışma ücreti harcırah, ikramiye, doğum, ölüm ve aile yardımı ödenekleri, cenaze giderleri, yiyecek ve giyecek yardımları, diğer mali ve sosyal hakları kapsayacak.
Toplu sözleşme hükümleri, sözleşmenin yapıldığı tarihi takip eden iki mali yıl için geçerli olacak.
Toplu sözleşme görüşmelerinde kamu idaresi adına Kamu İşveren Heyeti, kamu görevlileri adına ise Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti katılacak. Kamu İşveren Heyetinde; Devlet Personel Başkanlığı'nın bağlı olduğu Bakanın başkanlığında, İçişleri Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Personel Başkanlığı temsilcilerinden oluşacak.
Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti, bağlı sendikaların toplam üye sayısı itibariyle en fazla üyesi bulunan konfederasyonun heyet başkanı olarak belirleyeceği bir temsilci ile her bir hizmet kolunda en fazla üyeye sahip kamu görevlileri sendikaları tarafından belirlenecek birer temsilci, bağlı sendikaların üye sayıları esas alınmak kaydıyla toplam üye sayıları itibariyle birinci, ikinci ve üçüncü sırada bulunan konfederasyonlar tarafından belirlenecek birer temsilci olmak üzere 15 üyeden oluşacak. En fazla üyeye sahip sendikanın temsilcisinin görüşmelere katılmaması halinde, en fazla üyeye sahip ikinci sırada bulunan sendika, heyete dahil edilecek.
Toplu sözleşmenin imzalanan bölümlerine ilişkin Kamu Görevlileri Hakem Kurulu'na başvurulamayacak.
Toplu sözleşme görüşmeleri, son rakamı tek olan yıllarda yapılacak. Kamu görevlilerinin geneline yönelik toplu sözleşme teklifleri, Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti'nin konfederasyon temsilcisi üyeleri; her bir hizmet koluna ilişkin toplu sözleşme teklifleri ise heyetin ilgili sendika temsilcisi üyesi tarafından hazırlanacak ve görüşmelerin başlama tarihinden en az 1 hafta önce Kamu İşveren Heyeti'ne sunulmak üzere Devlet Personel Başkanlığı'na verilecek.
Kamu İşveren Heyeti Başkanı'nın belirleyeceği kurum temsilcileri ile Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti'nin toplam sayısı 15'i geçmemek üzere belirleyeceği temsilciler, toplu sözleme görüşmelerinde teknik heyet olarak iştirak edebilecek.
Toplu sözleşme görüşmelerine Ağustos ayının ilk işgünü başlanacak.
Toplu sözleşme görüşmelerine katılmaya yetkili hiçbir konfederasyon temsilcisinin toplu sözleşme görüşmelerine katılmaması veya toplu sözleşme görüşmelerinin uzlaşmazlıkla sonuçlanmasına rağmen tarafların Kamu Görevlileri Hakem Kurulu'na başvurmaması halinde kamu görevlilerine sonraki iki mali yıl boyunca uygulanacak mali ve sosyal haklar genel hükümlere göre belirlenecek. Sosyal denge sözleşmelerine, yasal dayanak oluşturuldu. Düzenlemeye göre, Sosyal Denge Sözleşmeleri, hem belediyelerde, hem de il özel idarelerinde imzalanabilecek. Yerel yönetimler hizmet kolunda en çok üyeye sahip sendika ve kamu işveren heyeti arasında imzalanacak hizmet kolu toplu sözleşmesinde, Sosyal Denge Sözleşmesi’yle verilebilecek parasal tutarın tavan oranı belirlenecek. Sözleşmeler bu tavan oranı çerçevesinde yapılacak. Kanunun yürürlüğe girmesinden önce imzalanan ve halen yürürlükte bulunan Sosyal Denge Sözleşmeleri, geçerli kabul edilecek. Geçmiş dönem SDS’leri ile elde edilen tutarın, toplu sözleşmeyle belirlenecek tavan tutardan olması halinde, tavan tutar dikkate alınmadan 2015 yılı sonuna kadar yüksek tutar üzerinden sözleşme yapılabilecek. Tasarının Bakanlar Kurulu’ndan çıkan halinde SDS’lere hiç yer verilmemiş, Plan ve Bütçe Alt Komisyonu tarafından oluşturulan metinde, personel giderleri ve borç toplamı yönüyle sırasıyla yüzde 30’luk ve yüzde 5’lik oranlarla SDS imzalamayı imkansız hale getiren hükümler bulunmakta ve İl Özel İdareleri’ne SDS imzalama hakkı verilmemişti. Girişimlerimiz ve önerilerimizle im özel idarelerini kapsama içine aldık, yüzde 5’lik borç kapsamlı oranı yüzde 10’a yükselttik. Geçmiş dönem SDS’lerinin devam etmesi halinde belirlenecek tavan tutardan etkilenmemesini sağladık.
Uzlaşma halinde, tutanağın kamu görevlilerinin geneline yönelik bölümü, Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti Başkanı ve hizmet kollarına yönelik bölümleri ilgili sendika temsilcisi ile Kamu İşveren Heyeti Başkanı tarafından imzalanacak.
Toplu sözleşme görüşmelerinin uzlaşmazlıkla sonuçlanması ve toplantı tutanağı imzalanmaması halinde Devlet Personel Başkanlığı tarafından görüşmelerin uzlaşmazlıkla sonuçlandığına dair tespit tutanağı tutulacak.
Toplantı tutanağı imzalanmasından veya görüşmelerin uzlaşmazlıkla sonuçlandığının tespit tutanağı ile belirlenmesinden itibaren 3 iş günü içerisinde, sözleşmenin ilgili bölümlerini imzalamaya yetkili olanlar tarafından imzalamaya yetkili oldukları bölümler için Kamu Görevlileri Hakem Kurulu'na başvurulabilecek.
Tasarıda Kamu Görevlileri Hakem Kurulu'nun kimlerden oluşacağı da belirleniyor. 11 üyeden oluşacak olan Hakem Kurulu, en az 8 üyenin katılımıyla toplanacak. Kurul, başvuru tarihinden itibaren 5 gün içinde kararını verecek. Kurul, toplantıya katılanların çoğunluğuyla karar alacak, üyeler çekimser oy kullanamayacak. Kurul kararları kesin olacak ve toplu sözleşme hükmünde sayılacak.
En çok üyeye sahip konfederasyon temsilcisinin toplu sözleşme görüşmelerine katılmaması veya görüşmelerden çekilmesi halinde toplu sözleşme görüşmelerine en çok üyeye sahip ikinci konfederasyonla devam edilecek. İkinci konfederasyonun da çekilmesi halinde görüşmeler sonlandırılacak.
Yetkili sendika ve konfederasyonların belirlenmesinde kurumlarca yapılacak tespit, 2012 yılı için, 15 Haziran 2012 tarihi esas alınarak gerçekleştirilecek ve en geç 29 Haziran 2012 tarihine kadar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına gönderilecek. Tespit, 10 Ağustos 2012 tarihine kadar Resmi Gazete'de yayımlanacak.
