Eklenme tarihi : 07.01.2018 14:11:37 - 1610 Okunma

Memur-Sen Konfederasyonu tarafından düzenlenen ve kamu sendikacılığı üzerine görüş, öneri ve incelemelerin gerçekleştirileceği, “Uluslararası İlkeler ve Toplu Sözleşme Uygulamaları Bakımından Türkiye’de Kamu Görevlileri Sendikacılığı Sempozyumu” yoğun katılımla Ankara Kızılcahamam’da düzenlendi. Açılış programının ardından, sempozyum, "Dünya Çalışma Normları, Saygın İş ve Sendikacılık paneliyle devam etti.

İki gün süren “Uluslararası İlkeler ve Toplu Sözleşme Uygulamaları Bakımından Türkiye’de Kamu Görevlileri Sendikacılığı Sempozyumu”na, Memur-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın, Genel Başkanımız Mecit Erdoğan ile Genel Başkan Yardımcılarımız ve Memur-Sen’e bağlı sendikaların yönetim kurulu üyeleri, uluslararası çalışma hayatı uzmanları, araştırmacılar ve sendikacılar katıldı.

Yoğun katılımın olduğu programda, kamu sendikacılığı üzerine istişareler gerçekleştirildi. Program, açılış konuşmalarıyla başladı. Burada bir konuşma gerçekleştiren Yalçın, emeğin, insanın varoluşsal eylemi olduğunu belirterek, emeğe değer vermek insan onuruna saygı duymanın mutlak gereği olduğunu vurguladı. Program daha sonra, "Dünya Çalışma Normları, Saygın İş ve Sendikacılık" konulu 1. Oturumu ile sürdü. Oturumun panelistliğini Çalışma Genel Müdürü Nurcan Önder, Çalışma Hayatı Uzmanı Tarkan Zengin, Hak-İş Genel Sekreteri Osman Yıldız, MATICA Konfederasyonunun  Genel Koordinatörü ve Hırvatistan Öğretmenler Sendikasının Genel Başkanı Sanja Sprem ve Moderatör Doç. Dr. Erdinç Yazıcı yaptı.

“Hak ve Menfaatlerdeki Ortaklık, Bilgide, Eylemde ve Hedefte De Kendini Göstermeli” diyen Yalçın, sendikal mücadelenin mevcut durumunu birlikte ortaya koymalı, Sendikal hakların geleceğini, Sendikal mücadelenin gelecekteki yönü ve yöntemleri, Toplu sözleşme hakkının ve uygulamaların ideal çerçevesini birlikte tartışmalıyız.  Bilgi, değer, eylem ve hedeflerimizde ortaklaşmadıkça; emek mücadelesinde varacağımız nokta, olması gerekenin uzağında, beklentilerin gerisinde kalacaktır. Bu nedenle, sendikal zeminde teoriye ve pratiğe yön verenler,  bilgilerini, eleştirilerini, değerlendirmelerini, gelecek öngörülerini karşılıklı paylaşmak ve “en iyisini yapmak ve daha doğrusuna ulaşmak” hedefi üzerinden tartışmak sorumluluğuyla hareket etmeliler” diye konuştu.

Sempozyumu Sendikal Sorumluluk, Sonuçlarını Sendikal Ufuk Olarak Görüyoruz

Sempozyumun sonuçlarını sendikal ufuk olarak gördüklerini belirten Yalçın, “Bu sorumlulukla, Uluslararası ilkeler, ulusal mevzuat ve mevcut uygulama örnekleri üzerinden Türkiye’de kamu görevlileri sendikacılığına ve toplu sözleşme hakkına dair teorik ve pratik düzlemi tartışmayı amaçladığımız “Uluslararası İlkeler ve Toplu Sözleşme Uygulamaları Bakımından Türkiye’de Kamu Görevlileri Sendikacılığı”  sempozyumumuza hoş geldiniz. İki gün sürecek sempozyumda, her biri kendi alanının öncüsü değerli akademisyen, bürokrat ve sendikacılarımızın yaklaşımlarını ve gelecek okumalarını dinleme imkanı bulacağız. Kendi ülkelerindeki uygulamalar üzerinden sempozyuma önemli bir katkıda bulunacağına inandığımız yurt dışından misafirlerimiz de aramızdalar. Sudan, Azerbaycan, Hırvatistan, Cezayir, Malezya ve Senagal’den davetimize olumlu cevap vererek bizi onurlandıran değerli sendikacı dostlarımıza da hassaten hoş geldiniz demek istiyorum” diye konuştu. Yalçın sözlerini şu şekilde sürdürdü: “Memur-Sen’in tarihinde mümtaz bir sayfa olarak yer alacağına inandığım özel bir gün yaşıyoruz. Bugün sabah, başbakan Sayın Binali Yıldırım ve bakanların katılımıyla gerçekleştirdiğimiz açılış programıyla Kurucu Genel Başkanımız Mehmet Akif İnan’ın adını taşıyan vakfımızın hizmet binasının açılışını gerçekleştirdik.  Bu vakıf, ömrünü, insani değerlere, adil dünya arayışına, insanlığın barışına, emeğin değerinin korunmasına vakfetmiş Mehmet Akif İnan’ın sadece adını yaşatmak için kurulmadı. Aynı zamanda, sendikal zeminde erdemli duruşu simgeleyen bir aksiyoner fikir adamının fikri ve fiili düzlemdeki emanetini geleceğe taşıyacak faaliyetleri gerçekleştirmek amacıyla kuruldu. Vakfımızın hizmet binasının açılışını yaptığımız gün, kamu görevlileri sendikacılığının geleceğine yön verecek, toplu sözleşmeye dair sorunların çözümüne zemin oluşturacak bir sempozyumun da açılışını yapıyoruz. İnsanlığa hizmet edecek, emek mücadelesine katkı sağlayacak bu iki faaliyetimizin ülkemize ve insanlığa, emeğe ve emekçilere hayırlı olmasını diliyorum.”

Emeğe Değer Vermek İnsan Onuruna Saygı Göstermek İçin Ön Şarttır

Emeğin, insanın varoluşsal eylemi olduğunu belirten Yalçın, emeğe değer vermek insan onuruna saygı duymanın mutlak gereği olduğunu belirtti. Yalçın, “İnsanlık tarihi de birikimi de emeğin ürünüdür. Sendikal tarihçeyi sanayi devrimiyle başlatan tarihe karşın, sanayi devriminden önce emeğin korunmasına, emekçilerin emeklerinin karşılıklarını almasına dönük her eylemi de sendikal eylem olarak literatüre almak gerekiyor. Öte yandan sendikal örgütlenmenin, sanayi devrimiyle form kazanan “işçi hareketleri” ve “işçi sınıfı”nın sanayi devriminin ürettiği sömürü ve mağduriyetlere karşı geliştirdiği bilinç ve tepkinin ürünü olması nedeniyle, sendikacılık bir inşa zemini olarak değil bir tepki kulvarı olarak hayat bulmuştur. Emek bilincinin oluşmaya, emek örgütlenmesinin artmaya başlamasına bağlı olarak çalışanlar, emekçiler; demokrasiden, özgürlük alanına, ekonomiden, diplomasiye hemen her alana ilgi duymaya ve etki üretecek kapasite oluşturmaya gayret ettiler. Böylece daraltılmış sendikal mücadele arkı, emperyal düzene ve kapitalist akla karşı direnç ve dirayet üretilen geniş bir kulvara dönüşmüştür.

“Demokratik düzen olmazsa sendikalar ayakta kalamaz” denilen günlerden, “Sendikalar ve sivil toplum örgütlerinin var olmadığı bir zeminde, demokratik düzen kurulamaz” ilkesinin vakıa olarak yaşandığı bir döneme geldik. Bu yönüyle sendikaları, “adil dünya, evrensel barış ve küresel refah mücadelesinin vazgeçilmezleri” olarak tanımlamak gerekiyor.  Şüphesiz sendikacılık bir muhaliflik zeminidir. Ancak sendikalar ve sendikacılar, işverenlerin, sermayenin düşmanı, işveren sıfatına sahip olması üzerinden devlet karşıtı olmamalıdır. Bu muhalifliğin temelinde sermaye, işveren veya devletin soyut kimlikleri değil somut eylemleri veya bu eylemlere yön veren ideolojileri yer almalıdır. Nitekim sendikacılık, birlikte yaşamanın, adil paylaşım esaslı demokratik, özgür bir düzende, bir arada olmanın mücadelesini vermektir” ifadelerini kullandı.

Emeğin Evrensel Mesajı “Dünya 5’ten Büyüktür, Emek Sermayeden Değerlidir” Olmalı

Yalçın, “Bu mücadele, yerel ya da bölgesel perspektifle yürütüldüğünde sadece yerelde katkı sağlayacaktır fakat insanlığa dair birikim oluşturamayacaktır. Bu nedenle, tıpkı sermaye bilincinin kendilerini güçlü kılacak küresel düzen oluşturması gibi emek kesimi de, dünyanın bütününü esas alan bir perspektifle hareket etmeli. Buradan kastım, İLO gibi üçlü yapının, sosyal diyalog mekanizmasının bütün taraflarının temsilinin esas alındığı hakem örgütler, uzlaşma ve ortaklaşma noktasında ilkeler belirleyen aidiyet dışı yapılar değil. Kaldı ki, yapısı ve işleyişi itibariyle emeği önemseyen fakat öncelemeyen, önceleme yetisi bulunmayan/bulunmaması da gereken bir yapıdan bahsediyoruz. Elbette, İLO’nun denetim mekanizmaları, doktriner birikimi, ilkeleri ve kurumsal çabaları hem emekçiler hem de sendikal örgütler için çok önemli. İLO, adil ücret, saygın iş müktesabatı oluşturma çabasını yeterli görebilir. Biz, ise emeğimizin karşılığının hak olarak görülmesi,     emeğe değer, işe ücret verilmesi anlayışının hakim olması gerektiğini savunuyoruz. ILO’dan bu neviden bir sözleşme metni vazetmesini beklemek yanlış olur. Bunu sağlamak için kapitalist çarka karşı direnmesi gereken biziz. “Dünya, 5’ten büyüktür” söylemi gibi evrensel düzeyde bir mesajı sendikal örgütler olarak bizim de üretmemiz gerekiyor. Benim önereceğim motto şudur: “Dünya 5’ten büyük, emek sermayeden değerlidir” diye konuştu.

Türkiye’de Sendikal Mücadele,  Siyasi Tarihin Defoları Yüzünden Geç Başlamıştır

Türkiye’de özellikle kamu görevlileri sendikacılığının tarihinin çok eskiye dayanmadığını söyleyen Yalçın, “Hatta sendikal alanda ölüp dirilme eylemlerini içeren ilginç tarihi eşikler var. Darbeler, muhtıralar, açık ve gizli vesayet dönemleri, sendikaların kurulmasını, yaşamasını, etkinlik alanını büyütmesini engellemiştir. Türkiye’de kamu görevlileri sendikacılığının anayasal çerçevesi 22 yıllık, yasal çerçevesi ise 17 yıllık bir geçmişe sahip. Anayasasıyla, “çalışanlar” ifadesi kullanılmak suretiyle Anayasa içeriğinde kamu görevlilerine de sendika kurma hakkı tanındı.  Toplu sözleşme ve grev hakkı olmaksızın, 24 sayılı Devlet Personel Sendikaları Kanunu ile ikincil mevzuat da yürürlüğe konuldu. 12 Mart 1971 muhtırasıyla, sendikal hakların kullanımına ara, kamu görevlileri sendikalarının varlığına son verildi. O tarihten sonra da 1995 yılına kadar yasal dayanağı olan kamu görevlileri sendikacılığı alanı oluşmadı. 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında cuntanın ve darbe anayasasının ruhunun hâkim olduğu dönemde kamu görevlileri sendikal haklardan yararlanamadılar” şeklinde konuştu.

Buna karşın, sendikal aksiyonerlerin uluslararası sözleşmeler ve AB normları üzerinden fiili durum oluşturarak, sendikal örgütler kurmaya başladıklarını sözlerine ekleyen Yalçın, “Memur-Sen’de de bu hamle, Eğitim-Bir-Sen’in 1992 yılında M. Akif İnan’ın öncülüğünde kurulmasıyla gerçekleşti. Memur-Sen’in soylu mücadelesi, bugün 1 milyonu aşan üyesi, 11 hizmet kolundaki yetkisi ve Türkiye’nin en büyük konfederasyonu sıfatıyla devam etmektedir” ifadelerini kullandı.

Vesayet Sistemi Bitti Fakat Sendikal Alana Dair Vesayet Dönemi Vehimleri Etkinliğini Yitirmedi 

Yalçın konuşmasında 4688 sayılı kanunun ilk haline değindi. Yalçın, “Sendikaların temel vasıflarını, varoluşsal niteliklerini yok sayan hükümlerin yer aldığı 4688 sayılı Kanunun ilk hali; örgütlenme yasakları, toplu pazarlık hakkı yoksunluğu ve grev hakkına ilişkin tek cümle olmaması ile maluldür. Yasaklara rağmen hatırı sayılır üye sayısına ulaşan kamu görevlileri sendikalarının fikirlerinin dikkate alınmadığı bir zeminde çıkarılan Kanun; toplu pazarlık yerine toplu görüşmeyle, çoğu kamu görevlisine yönelik örgütlenme yasağıyla sendikal alanı genişletmemiş aksine vasatında altında bir dar eşik oluşturmuştur. 4688 sayılı kanun varlığı önemli,  içeriği yasaklarla dolu bir kanun olarak yürürlüğe girdi. Hükümlerinin doğurması, bağlayıcı olması ve siyasi iradenin onayına bağlı tutulan toplu görüşme düzeneği; sendikaların kararlılığı, kamu görevlilerinin etkili desteğiyle onuncu yılını göremedi. Bunda hiç şüphesiz, kamu görevlileri sendikacılığı alanında, çok kısa süre içerisinde %50 ve %60 oranlarında sendikalaşma düzeyine ulaşmanın etkisi vardır. Örgütlenmeye ve üyeliğe ilişkin sınırlamalar ve toplu pazarlık hakkına ilişkin yokluk;  başta Memur-Sen olmak üzere hemen hemen bütün emek örgütleri tarafından sürekli gündemde tutulmuştur. Bu noktada Memur-Sen’in hem içerik hem de üslup yönüyle farklı duruşuna özellikle vurgu yapmak istiyorum” ifadelerini kullandı.

Memur-Sen Toplu Sözleşme Hakkının Mimarı,  Çözüm Odaklı Sendikacılığın Tek Temsilcisidir

Sendikal haklara ilişkin sınırlılıkları, gerginlik ve çatışma malzemesi yapmak yerine akademik çalışmalar, sahadan üretilen tepkiler, etkinlikler, sempozyumlar ve yargıya yapılan başvurularla Memur-Sen’in, hem sivil itaatsizlik hem de sivil inisiyatif noktasında sonuç alan hamleler ürettiğini kaydeden Yalçın, “Sözleşmeli ve geçici personelin sendika üyeliği, Askeri kurumlar ile emniyet hizmetlerinde görev yapan sivil memurların sendika üyeliği ve örgütlenme hakkının güvence altına alınması Memur-Sen’in akademik ve erdemli sendikacılığının ürünüdür. 2010 yılında yapılan anayasa değişikliği sürecinde, anayasa paketine toplu sözleşme hakkının eklenmesi büyük oranda Memur-Sen’e çabalarının ürünüdür. Referandum sürecinde de “Toplu Sözleşmeye de Toplumsal Sözleşmeye de Evet”  kampanyasıyla, toplu sözleşme hakkının anayasal teminata ve dayanağa sahip olmasını sağlayan paketin millet tarafından onaylanmasına katkı verdik” dedi.

Kamu görevlileri Vergi Mağduriyeti Yaşıyor

Yalçın sözlerini şu şekilde sürdürdü: “Toplu sözleşme hakkına ilişkin anayasa değişikliği sonrasında 4688 sayılı kanunda daha kapsamlı ve daha tutarlı değişiklikler yapma fırsatı kullanılamadı. 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile kamu görevlileri sendikacılığında toplu sözleşme hakkı anayasal teminata kavuştu. Fakat ne yazık ki Anayasa değişikliği doğrultusunda 4688 sayılı Kanunda yapılan değişiklik bu teminatı gerçek anlamda hayata geçirecek bazı unsurlardan yoksun bir içerikle gerçekleşmiştir. Öncelikle, toplu sözleşmenin kapsamıyla ilgili sınırlama yapıldı. “Statü hukuku ile sözleşme düzeni arasında uyum sağlanması” gerekçesiyle toplu pazarlıkta sadece mali ve sosyal hakların kapsamda olacağı hükmüyle, toplu sözleşmenin düzenleyici etkisi kısıtlandı. Toplu sözleşmenin kapsamında sınırlama yapmak, toplu sözleşme masasına fazla sandalye koymak pazarlık hakkına müdahaledir. Peki, hangi haklar mali ve sosyal haktır? Buna ilişkin ne bir mevzuat hükmü ne de üzerinde mutlak uzlaşılan bir metin bulunuyor. Sendikal tarafın gerekçeleriyle birlikte mali ve sosyal hak olduğunu ortaya koyduğu haklar, Kamu İşvereni ya da ekonomi ve maliye bürokrasisi tarafından bu kapsamda değerlendirilmiyor. Bu yönüyle oluşan sıkıntının temelinde, kapsam sınırlaması yapma gereksizliği var. Çalışma şartlarını niçin toplu sözleşmenin kapsamında görmüyoruz! Mesela, Kamu görevlileri gelir vergisi konusunda açık ve hakkaniyete aykırı gelir vergisi mağduriyeti yaşıyor.

Kamu İşvereni ben bu konuyu masada konuşmam diyor. Niye diye soruyoruz. Aldığımız cevap, vergi mali hak değil sorumluluk diyor. Toplu sözleşme hakkının kapsamına ilişkin kısıtlamanın alanını; Cuma Namazı izni, hac izni, helal gıdalı sertifikası, kadroya geçiş, izin hakları gibi kazanımlarla her toplu sözleşme döneminde biraz daha daraltıyoruz. Toplu sözleşmenin konu yönüyle kapsamını sınırlayan kanun koyucu irade, toplu sözleşme masasındaki muhatapları gerekçesiz bir şekilde genişletmiştir. Sözleşme konularında cimri davranan yasa, masanın öznelerinde cömert davranmıştır. Kamu görevlilerinin yetki vermediği konfederasyonları, toplu sözleşme görüşmelerine dahil etmiştir. Kendi muhalefeti ve rakipleri için masaya sandalye koymayan siyasi irade, yetkili konfederasyonun rakipleri için masaya ilave iki sandalye koymuştur. Bu şekildeki toplu sözleşme masası oluşturmak; yetki için akıtılan tere, kamu görevlilerinin yetkili örgütü belirleme iradesine saygı duymamaktır. Yanı sıra, sendika üyesi olan ile olmayan kamu görevlileri arasında “toplu sözleşme ikramiyesi” ile farklılık oluşturulurken, yetkili sendika üyesi ile diğer sendika üyeleri arasında herhangi bir fark oluşturulmadı. Bu anlamda, dayanışma aidatını ya da yetkili sendika üyelerine en az iki en fazla dört kat artırımlı toplu sözleşme ikramiyesi ödenmesi uygulamasını hayata geçirmeliyiz.”

Toplu Sözleşme Sürecinin Yönetiminde ve Masaya Sunulacak Tekliflerin Karşılıklı Verilmesinde Adil Yaklaşım Eksikliği Mutlaka Giderilmeli

Toplu Sözleşme masasına ilişkin de değerlendirmelerde bulunan Yalçın, “Toplu sözleşme sürecine yönelik sıkıntılar kapsam ve yetki alanlarıyla sınırlı değil. Gerek toplu sözleşme takvimi gerekse toplu sözleşme sürecinin ve masanın yönetiminde de sorunlar var. Toplu sözleşme masasının gündemini oluşturacak teklifler noktasında açık bir eşitsizlik ve adaletsizlik var. Emek tarafı, tekliflerini toplu sözleşme görüşmelerinden önce Kamu İşverenine teslim etmek durumunda. Kamu İşvereni ise teklif sunma yükümlülüğünden istisna tutulmuş durumda. Emek örgütünün verdiği tekliflere evet ya da hayır demek ya da o teklifte eksiltme yapmak suretiyle bir karşı teklif sunma keyfiyetini kullanıyor. Eşitler arası pazarlık açısından bu anlaşılabilir ya da kabul edilebilir bir durum değil.  Konfederasyon ve sendika, toplu sözleşme tekliflerini kamuoyuyla paylaşırken ve kamuoyu baskısına muhatap olmayı göze alırken, işveren tarafı ise ne yazık ki masadaki muhatabıyla paylaşmak için teklif dahi oluşturmuyor. Toplu sözleşme süreci ve takvim noktasında da, eşitler arası pazarlık noktasında da sıkıntılı bir durum söz konusudur. Toplamda 12 tüzel kişilikle pazarlık yapmayı gerektiren ve 12 toplu sözleşme metni oluşturulması anlamına gelen bir süreç için pazarlık noktasında 21-23 gün arası, itiraz noktasında ise 5 günlük bir takvim öngörülüyor. Yine mevcut yasa, yetkili konfederasyon ve sendikaların toplu sözleşme görüşmelerinden çekilmesi ya da görüşmelere katılmaması halinde, yetkiyi sahanın yetki vermediği örgütlere devrediyor. Böylece kamu görevlilerinin iradesi de onların yetki verdiği emek örgütlerinin yetkisi de kanunla gasp ediliyor.

Diğer bir mesele de, pazarlık sürecinde emek tarafına büyük koz sağlayan grev hakkının ne anayasal ne de yasal zeminde kamu görevlileri sendikalarına tanınmaması. Grev hakkı mutlak bir hak olarak ve sınırsız bir kapsam olarak kamu görevlileri sendikacılığında olmalı mı tartışmalarına da ışık tutacak şekilde 4688 sayılı Kanuna yönelik değişiklik çalışmalarında mutlaka grev hakkı ana gündem maddesi olmalıdır. Toplu sözleşme süreciyle ilgili kanunun diğer bir handikabı da uzlaşmazlık halinde başvuru makamı olan Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun yapısı, işleyişi ve itirazların inceleme içeriği sorunu. Kamu Görevlileri Hakem Kurulu’nun üye yapısı Kamu İşvereni lehinedir.  Adı Hakem Kurulu olmasına karşın niteliği itibariyle Kamu İşvereninin Hakimiyet Kurulu görüntüsü ortaya çıkıyor. Başkanın ve akademisyen üyelerin mutlaka ya ilgili tarafların her birinin kendi iradesiyle ya da siyasi iradenin müdahalesinin olmayacağı başka bir yöntemle belirlenmesi gerekiyor.4688 sayılı Kanuna ve dayanağı olan Anayasa hükümlerine yönelik daha fazla eleştiri yapılabilir. Ancak, iki gün boyunca sürecek sempozyumda bu konular kapsamlı bir şekilde ifade edileceğinden detaylara girmem ve bütün meselleri ifade etmem yersiz. Şunu ifade etmekle iktifa edeyim: Yeni Türkiye’nin sivil alana yönelik yapacağı en büyük hamlelerden biri, kamu görevlileri sendikaları alanındaki sınırları ve yasakları kaldırmak olacaktır.

Bu sempozyumun ülkemiz kamu görevlileri sendikacılığının mevzuat yönüyle sıkıntılarını, boşluklarını gidermede önemli bir işlev göreceği düşüncesindeyim. Ayrıca, sempozyumun, kamu görevlileri sendikacılığına yönelik literatür çalışması yapmada çok istekli davranmayan, makaleleri, raporları ve incelemeleriyle bu alana yön vermesini beklediğimiz üniversite camiasını sürece dahil olmaları noktasında etkili olacağına inanıyorum. Sempozyumda üst düzey bürokratlarının katkıların hem mevcut durumu doğru anlamak hem de geleceğe ilişkin çerçeveyi daha doğru veriler üzerinden kurgulamak noktasında yararlı olacağını düşünüyorum. Sempozyumda İLO sözleşmeleri bağlamında da ciddi veriler sunulacağını düşünerek, ortaya konacak görüşleri 2018 Uluslararası Çalışma Konferansında ilgili ve yetkililerle paylaşma imkanı yakalayacağız. Bu sempozyumun, kök referanslarımız ve evrensel ilkeler çerçevesinde emeğe, ücrete, sendikal haklara ilişkin kavramların, tanımların, kapsamların yeniden değerlendirilmesini mümkün kılacak yeni bir dil ve birikimin oluşmasını da tetikleyecektir.  Dijital çağın sınırsız imkanlarıyla çeşitlenen ve makası giderek açan küresel kapitalist sistemin oluşturduğu kirli çarkın insanlığı hiç olmadığı kadar tehdit ettiği bir zeminde serdedilecek her fikir, paylaşılacak her önerinin insanlığın barış, huzur ve adalet arayışına katkı yapacağına, beyin teri olarak tarihte yerini alacağına inanıyorum” diye konuştu.

Yazıcı: Tecrübe Olarak Daha İyi Bir Noktadayız

Erdinç Yazıcı, sendikacılık üzerine ve programın detaylarına ilişkin bir konuşma gerçekleştirdi. Türkiye’de kamu sendikacılığının gelişmekte olduğuna dikkat çeken Yazıcı, düne kıyasla tecrübe anlamında çok daha iyi bir durumda olunduğunu kaydetti.

Yıldız: Yeni Kavramlar Üretmeliyiz

Hak-İş Genel Sekreteri Osman Yıldız da sendikacılıkta yenilenmenin, daha iyiyi aramanın mümkün olması için şablonlara sıkışmamak gerektiğini belirtti. Yıldız, kamu sendikacılığı üzerine sürekli arayışta olmanın önemine vurgu yaptı. Yıldız, “Sürekli araştırmalar yapmalı ve yeni kavramlar üretmeliyiz” diye konuştu.

Açılış Programının Ardından Oturuma Geçildi

Sempozyum, açılış programının ardından "Dünya Çalışma Normları, Saygın İş ve Sendikacılık" konulu oturum ile sürdü. Oturumun panelistliğini Çalışma Genel Müdürü Nurcan Önder, Çalışma Hayatı Uzmanı Tarkan Zengin, Hak-İş Genel Sekreteri Osman Yıldız, Hırvatistan'dan sendikacı Sanja Sprem ve moderatör Doç. Dr. Erdinç Yazıcı yaptı. Moderatör Doç. Dr. Erdinç Yazıcı, taşeron mevzunun çözülmesi, Türkiye sendikacılığına yeni bir hava getirecektir.

Hak-İş Genel Sekreteri Osman Yıldız, “Kamu reformunun geliştirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Düzgün iş için denetim mekanizması geliştirilmeli” dedi. Çalışma Genel Müdürü Nurcan Önder, “Son derece adaletli bir sistem kurulmaya çalışılıyor. Mümkün olduğu kadar devlet bütçesinin de korunabileceği, buna rağmen de şartların sonuna dek zorlayabileceği şekliyle iyileştirmeleri ve eksiklikleri gidermeye çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.

Toplu sözleşme sistematiğine eleştiriler getiren Çalışma Hayatı Uzmanı Tarkan Zengin ise, sözleşme görüşmelerinin neden Ağustos ayına sıkıştırıldığı sorusunu sordu. MATICA Konfederasyonunun  Genel Koordinatörü ve Hırvatistan Öğretmenler Sendikasının Genel Başkanı Sanja Sprem ise Hırvatistan’daki sendikacılığa ilişkin notları, katılımcılarla paylaştı. Oturum, konuşmacılara plaket takdimi ile sona erdi.

ULUSLARARASI SEMPOZYUM, İKİNCİ GÜNÜNDE GERÇEKLEŞTİRİLEN OTURUMLARLA SONA ERDİ

Sempozyumun ikinci gününde, 'Türkiye'de Gelişme Seyri İçerisinde Kamu Görevlileri Sendikacılığı' , ‘4688 Sayılı Kanun Bağlamında Teorik ve Uygulamalı Sorunlar: İdeal Bir Toplu Sözleşme Düzenine Kaç Var?’ , ‘Dünya’da Kamu Görevlileri Sendikacılığı: Sorunlar ve Fırsatlar’ oturumları gerçekleştirildi.

Uluslararası ‘Türkiye’de Kamu Görevlileri Sendikacılığı’ Sempozyumu, ikinci gününde, gerçekleştirilen 3 oturumla devam etti. İkinci günün ilk oturumunda 'Türkiye'de Gelişme Seyri İçerisinde Kamu Görevlileri Sendikacılığı' konusu işlenirken, oturumunun moderatörlüğünü Prof. Dr. İbrahim Aydınlı üstlendi, panelistler de Memur-Sen Genel Başkan Yardımcısı Hacı Bayram Tonbul, Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yücel Uyanık, Maliye Bakanlığı Eski Daire Başkanı Önder İnce ve Kamu-İş Genel Sekreteri Erhan Polat oldu.

            

Konuşmasına Osmanlı’da İlk Sendikal Hareketlerden bahsederek başlayan Memur-Sen Genel Başkan Yardımcısı Hacı Bayram Tonbul,  “Teknik anlamda sendikalaşma henüz gerçekleşmeden dünyanın ilk toplu sözleşmesi 1776 yılında Kütahya’da fincansı esnafı ile yapıldı. Osmanlı’da 1871’de kurulan “Amele Perver Cemiyeti” her ne kadar ilk işçi örgütlenmesi ise de esasen bir çeşit yardım kuruluşu veya dayanışma örgütüdür.  Ancak bugünkü anlamıyla ilk sendikal örgütlenme 1895’te kurulan “Osmanlı Amele Cemiyeti”dir. 1909 yılında çıkarılan Tatil-i Eşgal Kanunuyla, kamuya yönelik hizmetlerde çalışan işçilerin sendikalaşması yasaklandı” ifadelerini kullandı. Cumhuriyet dönemine ilişkin ise Tonbul, 1961 Öncesi Durumdan bahsederek, “1936 yılında İş Kanununun 72. Maddesinde yer alan “grev ve lokavt yasaktır” şeklinde bir ifadeyle açıkça grev yasaklanmıştır. 1938 yılında “cemiyetler kanunu” çıkarılarak, işçi, köylü gibi sınıf esasına göre her türlü cemiyet kurulması yasaklandı. 5 Haziran 1946 tarihinde yapılan bir değişiklikler, Cemiyetler Kanununda yer alan “sınıf esasına dayalı cemiyet kurma yasağı” kaldırıldı. Daha da önemlisi, hükümet, sendika kurulmasına karşı olumsuz tavrının değiştiğini çeşitli biçimlerde ifade etti. 1947 yılında 5018 sayılı İşçi ve İşveren Sendikaları ve Sendika Birlikleri Hakkında Kanun ile ilk sendikalar yasası kabul edildi. Bu kanuna ile işkolu esasına göre sendikaların kurulması düzenlenmiş ancak toplu iş sözleşmesi hakkı verilmemişti” diye konuştu.

Tonbul şöyle devam etti: 1961 Anayasasından 71 Muhtırasına 1961 Anayasası’nın 46. maddesi, işçi niteliği taşımayan kamu hizmeti görevlilerinin de önceden izin almaksızın, sendikalar ve sendika birlikleri kurma hakkını kabul etmiştir. Ancak memur sendikalarının kurulması 1965 tarih ve 624 sayılı Devlet Personeli Sendikaları Kanunu’nun yürürlüğe girmesine kadar gecikmiştir. 1961 Anayasası’nın 46. maddesi sendikalaşma hakkını işçilerle birlikte memurlara da tanımıştı. Anayasanın bu hükmü uyarınca, 1965’te çıkarılan 624 sayılı “Devlet Personeli Sendikaları Kanunu” toplu sözleşme ve grev haklarını içermeksizin, memurlara işyeri, meslek ve statü (kademe) temelinde örgütlenme hakkı tanıyordu.  12 Mart 1971 darbesiyle memurların sendika hakkı ellerinden alınmıştır. 20.09.1971 tarihli Anayasa değişikliği ile Anayasanın 46. maddesindeki ‘çalışanlar’ ibaresi yerine ‘işçiler’ ibaresinin konulmuş, 119. maddesi de ‘memurlar siyasi partilere ve sendikalara üye olamazlar’ biçiminde değiştirilerek sendikalaşma hakkı yasaklanmıştır.  Anayasa’nın geçici 16. maddesiyle de daha önce kurulmuş olan memur sendikalarının faaliyetlerinin sona erdirildiği hükme bağlanmıştır.”

Referandum ve Yeni Kazanımlar

“Anayasa Referandumu”nda sendikalarla ilgili 6 madde yer aldığını kaydeden Tonbul, “Paketin kamu görevlileri sendikaları açısından en önemli maddelerinden birisi, bağlayıcılığı olmayan toplu görüşme yerine Toplu Sözleşme’ye geçilmesidir. Diğer bir önemli düzenleme de çalışanlar ve işverenler arasında bir sosyal diyalog mekanizması olan Ekonomik ve Sosyal Konsey’in Anayasal bir kurum haline getirilip anayasal güvenceye kavuşturulmasıdır. Referandumdan sonra 4688 sayılı yasada gerekli olan yasal düzenleme 4 Nisan 2012 tarihinde 6289 sayılı kanun olarak TBMM’de kabul edildi ve 11 Nisan 2012 resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. Böylece referandumda elde edilen kazanımın uygulama aşamasına geçilebildi” diye konuştu.

Tonbul, eksiklikler hakkında da şu ifadeleri kullandı: “Bu eksikliklerin başında memurlara grev hakkının verilmemesi gelmektedir. Grevsiz toplu sözleşme memurların pazarlık imkanlarını ciddi şekilde düşürmektedir. Yanı sıra, masaya yetkili sendikanın yanında yetkisiz sendikaların da oturması ve teklif sunmaları ayrı bir handikaptır.  Bunun yanında Kamu görevlileri sendikalarında sözleşme süresi de 30 günle sınırlı iken işçilerde bu süre 60 gündür ve arabuluculuk süreciyle birlikte 120 güne yaklaşmaktadır. Uzlaşmazlık durumunda devreye girecek olan Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun sayısal yapısı da sendikaların aleyhine olacak şekildedir.”

2’inci günün ilk oturumunun ardından sempozyum, diğer panellerle sürdü.

‘4688 Sayılı Kanun Bağlamında Teorik ve Uygulamalı Sorunlar: İdeal Bir Toplu Sözleşme Düzenine Kaç Var?’ oturumunun moderatörlüğünü Prof. Dr. Onur Ender Arslan üstlenirken, panelistler de şu isimlerden oluştu: DPB Başkanı Enes Polat, Prof. Dr. Talat Canbolat, Prof. Dr. Pir Ali Kaya, Av. Hüseyin Rahmi Akyüz.Prof. Dr. Talat Canbolat, Osmanlı’da işçi hareketi yokmuş gibi davranılıyor ancak Takrir-i Sükun’un çıkmasında 30 grevin etkili olduğu söyleniyor. Bunu söyleyen kaynaklar aynı ancak tam anlamıyla örtüşmüyor. Kamu personel sisteminin değiştirilerek, memur statüsünün güçlendirilerek korunması gerekiyor. Her hizmet kolunda ayrı toplu sözleşme yapılmalı.

Prof. Dr. Pir Ali Kaya ise sendikal tarih süreçlerinden bahsederek, sendikal hayatın iniş ve çıkışlarından bahsetti.

Av. Hüseyin Rahmi Akyüz, hak emek ilişkisine vurgu yaparak, kamu idaresinin toplu sözleşmeyi, bütçe odaklı görerek, memurlara verilecek hakları, sadece mali yönden okuduğunu kaydetti. Akyüz, bunun daha çok emek odaklı olması gerektiğinin altını çizerek, “Kamunun, memurları ‘sayı’ ve ‘para’ olarak görmesinden çok, ‘emek’ odaklı, ‘hizmet üreten’ odaklı görmesi ve değerlendirmesi gerekiyor” dedi.

DPB Başkanı Enes Polat, kamu personel sisteminde ciddi bir müktesabat oluştuğunu ve ülke için bunun kazanım olduğunu söyledi. Memur sendikacılığının da mevzuattan önce ilerlediğini kaydetti. Toplu Sözleşme sistematiğinin ‘KİK-KPDK’ gibi mekanizmalarla daha da işler hale getirilebileceğini vurguladı.

Sempozyum ikinci gününde ‘Dünya’da Kamu Görevlileri Sendikacılığı: Sorunlar ve Fırsatlar’ oturumuyla sona erdi. Oturumun moderatörlüğünü Memur-Sen Genel Başkan Yardımcısı Günay Kaya yaptı. Panelistler de Cezayir UGTA’ta bağlı INERS eğitimcisi Belgacem Krefah, Azerbeycan Uluslararası ve Ekonomik İlişkiler Şube Başkanı Firanginaz Mehbaliyeva,  Sudan İşçi Sendikaları Dış İlişkiler Koordinatörü Yousif Ali Abdelkarim,  Senegal Bağımsız Sendikalar Genel Sendikalar Başkan Yardımcısı İbrahima Gueye, Malezya Öğretmenler Sendikası Genel Başkanı ve Yönetim Kurulu Üyesi Harry Tan Huat Hock oldu.

Memur-Sen Genel Başkan Yardımcısı Günay Kaya, “Ülkelerimiz farklı olsa da aynı sorunlarla mücadele ediyoruz, bu bizlere bu mücadelenin ortak bir şekilde, küresel olarak yürütülmesinin zorunluluğunu hatırlatıyor” ifadelerini kullandı.

2 milyonu aşkın üyelerinin olduğunu belirten Cezayir UGTA’ta bağlı INERS eğitimcisi Belgacem Krefah, Cezayir’deki işgal döneminden de bahsederek, işgal döneminde büyük zorlukları atlattıklarını, hatta işgal döneminde sendikalarına çeşitli suikastlerin düzenlendiğini belirtti. Krefah, o dönemlerde yoğun bir özgürlük mücadelesi verdiklerinin de altını çizdi.

Sudan’da kamu görevlileri ve işçi statüsünde bir ayrım olmadığından bahseden Sudan İşçi Sendikaları Dış İlişkiler Koordinatörü Yousif Ali Abdelkarim, Sudan’daki sendikal hayata projeksiyon tuttu.

Senegal Bağımsız Sendikalar Genel Sendikalar Başkan Yardımcısı İbrahima Gueye ise, birlikte farklı alanlarda ortak bir hareket geliştirebiliyoruz ve bunun diğer bölgelere de yayılmasını istiyoruz. Ayrıca mücadelemizi de layıkıyla yürütmek için eğitim ağlarını genişletmeliyiz” şeklinde konuştu.

Malezya Öğretmenler Sendikası Genel Başkanı ve Yönetim Kurulu Üyesi Harry Tan Huat Hock, ülkelerinde yaşadıkları birçok sorunun üstesinden gelmek için çalıştıklarını kaydetti. Hock, “Gerekli ortaklığı kurarak mücadelemizi yürütmeye gayret ediyoruz. Karşılaşığımız sorunlara karşı yeni fikirler üretebilme kabiliyetlerimizi geliştirmeliyiz” ifadelerini kullandı.

Türkiye ile ilişkilerin, gerek çalışma hayatında gerekse de kültürel faaliyetler bakımından artırılması gerektiğini belirten Azerbeycan Uluslararası ve Ekonomik İlişkiler Şube Başkanı Firanginaz Mehbaliyeva, sendikal anlamda da bu ikili işbirliklerinin artması gerektiğini söyledi.

Yalçın’dan Emeği Geçenlere Teşekkür

Sempozyumun kapanış konuşmasını ise Memur-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın yaptı. Yalçın, “İki gündür üzerine çalıştığımız bu başlıkların tamamının arkasında çok büyük bir emek, ter ve mesai var. Ciddi anlamda mücadele verilmiş alanda daha iyisi nasıl geliştirilebilir? Noktasında önemli başlıklarla konuyu ele aldık. Katılımcılar için tüm misafirlerimize, oturum başkanlarımıza ve panelistlerimize teşekkür ediyorum. Doç. Dr. Erdinç Yazıcı beye bu programın akademik danışmanlığını yürüttüğü için ayrıca teşekkür ediyorum. Uluslararası İlkeler ve Toplu Sözleşme Uygulamaları Bakımından Türkiye’de Kamu Görevlileri Sendikacılığı” konusunu tekrar gözden geçirdik. Gerçekleştirilen her sunumdan istifade ettik. Toplantıları sonuna kadar takip ettim, notlar aldım, çok yararlandım. Toplantıda emeği geçen tüm arkadaşlarıma tekraren teşekkürlerimi sunuyorum. Simultane çeviriyi yaparak oturumu sizlere iletmekte emeği geçen çevirmenlerimize, konfederasyonumuzdaki mesai arkadaşlarımıza teşekkür ediyorum. İyi ki programımızı başarıyla sonuçlandırdık” diye konuştu.